Postawione w tytule rozdziału pytanie nie jest przypadkowe. Na podstawie jednej z największych baz danych na temat dyskwalifikacji do uprawiania spotu wyczynowego obejmującej ponad 17-letnie doświadczenie ośrodka medycyny sportowej w Padwie i ponad 33 tysiące orzeczeń u osób do 35. roku życia to właśnie nadciśnienie tętnicze (w 27% przypadków) było drugą po zaburzeniach rytmu i przewodnictwa (38,3%) przyczyną dyskwalifikacji od uprawiania sportu wyczynowego, wyprzedzając pod tym względem choroby zastawkowe serca (21,4%).
Z drugiej jednak strony choroby układu sercowo-naczyniowego były we wspomnianej powyżej grupie przyczyną dyskwalifikacji zaledwie 1,8% kandydatów, a zatem nadciśnienie tętnicze dyskwalifikowało od uprawiania spotu wyczynowego zaledwie w ułamku procenta. Biorąc pod uwagę bardzo dużą częstość występowania nadciśnienia tętniczego w populacji ogólnej, około 30% (w grupie wiekowej mężczyzn do 39. roku życia około 15%, a kobiet 5%), oznacza to, że w większości przypadków samo rozpoznanie nadciśnienia tętniczego nie dyskwalifikuje kandydata od uprawiania sportu wyczynowego.
Zasadniczo należałoby raczej postawić pytanie: których chorych z nadciśnieniem tętniczym i uprawiania jakiego rodzaju sportu powinna dotyczyć dyskwalifikacja? Odpowiedź na te pytania wymaga przedstawienia wybranych aspektów aktualnych wytycznych postępowania u chorych z nadciśnieniem tętniczym oraz rekomendacji towarzystw naukowych w sprawie kwalifikacji do uprawiania sportu wyczynowego.
Warto również zwrócić uwagę na inny aspekt całego zagadnienia. Orzekanie o zdolności do uprawiania sportu wyczynowego (zawodniczego) dotyczy najczęściej dzieci, młodzieży oraz młodych dorosłych i jest w Polsce przedmiotem regulacji ustawowej oraz rozporządzeń szczegółowych do ustawy wydanych przez Ministra Zdrowia, m.in. Rozporządzenia z dnia14 kwietnia 2011 roku w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia. W myśl tej ustawy i rozporządzeń wspomniane czynności orzecznicze są domeną lekarzy specjalistów medycyny sportowej. Co należy jednak podkreślić, rekomendacje grupy roboczej Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego w zakresie kardiologii sportowej (Study Group of Sports Cardiology – ESC) dotyczące chorych z nadciśnieniem tętniczym są w założeniach takie same dla udziału w sporcie wyczynowym, jak i dla rekreacyjnego uprawiania aktywności fizycznej. Ich znajomość może być zatem bardzo przydatna w codziennej praktyce lekarzy internistów, kardiologów i hipertensjologów w ramach profesjonalnego zalecania chorym różnych form aktywności fizycznej.
Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że słaba znajomość wspomnianych rekomendacji wśród lekarzy niebędących specjalistami medycyny sportowej jest przyczyną przekazywania chorym zaleceń dotyczących aktywności fizycznej w sposób ogólnikowy i traktowania zagadnienia jako drugoplanowego. Tymczasem regularny trening fizyczny aerobowy, jak wskazują metaanalizy licznych badań, istotnie obniża ciśnienie tętnicze, co ważniejsze – u chorych z nadciśnieniem tętniczym w istotnie większym stopniu niż u normotoników (skurczowe średnio o 6,9 mmHg, a rozkurczowe o 4,9 mmHg). Należałoby zatem zmienić sposób myślenia o aktywności fizycznej (w domyśle – sporcie) i traktować go jako jedną z metod leczenia, jak proponuje pierwszy autor rekomendacji ESC dla sportu wyczynowego i rekreacyjnego u chorych z nadciśnieniem tętniczym, Robert Fagard.
Fragmnet rozdziału autorstwa Marka Rajzera oraz Danuty Czrneckiej, zamieszczonego w książce "Sport wyczynowy i rekreacyjny - problemy kardiologa i internisty", pod red. Mirosława Dłużniewskiego, Zbigniewa Kalarusa, Witolda Pikto-Pietkiewicza, Ryszarda Piotrowicza, Beaty Średniawy, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2014
Źródło zdjecia: http://www.4freephotos.com, autor - alegri
