Medycyna i pasje

Kierownik Katedry i Zakładu Protetyki Stomatologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Do rąk czytelnika trafia podręcznik  protetyki stomatologicznej, który jako całościowe opracowanie tego przedmiotu jest adresowany zarówno do studentów stomatologii, jak też lekarzy specjalizujących się w protetyce, techników dentystycznych  i wszystkich lekarzy dentystów zainteresowanych tą dziedziną stomatologii.

Jest to podręcznik, w którym Autor w sposób  odmienny od opracowań dotychczasowych  skupił się nie na protezach, lecz na zdrowotnych problemach pacjentów wymagających leczenia protetycznego. Zgodnie z tym duchem, poczynając od zagadnień dotyczących etiologii oraz diagnostyki  protetycznej, Autor przechodzi do szczegółowego opisu metod leczenia protetycznego, a w tym rekonstrukcji uzębienia z zastosowaniem określonego rodzaju uzupełnień protetycznych w zależności od zasięgu i stanu zaawansowania zmian morfologicznych oraz zaburzeń funkcjonalnych w obrębie narządu żucia i całego układu stomatognatycznego. Jest zatem zrozumiałe, że taka koncepcja wymagała znacznego poszerzenia tematycznego podręcznika o zagadnienia wchodzące w zakres protetyki specjalistycznej, które stanowią trudne wyzwanie nie tylko dla lekarzy zajmujących się protetyką stomatologiczną w ramach swojej praktyki ogólnostomatologicznej, ale również dla lekarzy specjalistów w dziedzinie protetyki i innych specjalności stomatologicznych. I tak, Autor szeroko omawia problemy etiologii, diagnostyki i leczenia pacjentów, m.in. z dysfunkcją układu stomatognatycznego, zaburzeniami  okluzji, patologicznym starciem zębów – proponując określone metody  leczenia zaburzeń oraz charakteryzując specyfikę postępowania protetycznego w przypadkach wad rozwojowych, stomatopatii protetycznych, w wieku rozwojowym, w  schorzeniach przyzębia i błon śluzowych jamy ustnej, a także chorobach ogólnoustrojowych.  Szczególną wagę przywiązuje do rehabilitacji podstawowych funkcji układu stomatognatycznego (żucie, mowa, estetyka) oraz roli czynników psychospołecznych w etiologii i leczeniu jego zaburzeń morfologiczno-czynnościowych, do szeroko pojętej  profilaktyki układu stomatognatycznego, a także współpracy lekarza z pacjentem i technikiem dentystycznym   w planowaniu i realizacji leczenia protetycznego.

Duży rozdział Autor poświęca nowoczesnej metodzie rehabilitacji protetycznej pacjentów z wykorzystaniem wszczepów dentystycznych. W  sposób jednoznaczny wskazuje, że metody implantoprotetyczne są uzupełnieniem  metod tradycyjnej rehabilitacji protetycznej, i podkreśla, że ogólne zasady rekonstrukcji protetycznej na zębach własnych lub filarach implantowanych są wprawdzie  tożsame, lecz w szczegółach wymagają specjalnego przygotowania  teoretycznego i dodatkowych umiejętności zabiegowych. Przesłanie Autora w tym względzie – jako pioniera implantologii stomatologicznej w Polsce – jest jasne: metody implantoprotetyczne wymagają od lekarza opanowania ogólnych zasad rehabilitacji protetycznej oraz umiejętności chirurgicznych w jeszcze  większym stopniu i większym zakresie niż w przypadku tradycyjnego rozumienia  protetyki i chirurgii stomatologicznej, które łącznie tworzą nową procedurę terapeutyczną: implantoprotetykę.

Autor podręcznika, obok nowych metod diagnostycznych, zabiegowych i rehabilitacyjnych oraz nowego spojrzenia na etiopatogenezę niektórych jednostek chorobowych i opisu nowych technologii laboratoryjnych, prezentuje kompleksowe, nowoczesne spojrzenie na zadania protetyki stomatologicznej jako praktyki medycznej, któremu stale musi towarzyszyć holistyczne podejście do zaburzeń morfologiczno-czynnościowych układu stomatognatycznego,  wskazując, że nadrzędnym celem leczenia protetycznego jest przede wszystkim zdrowie pacjenta i  poprawa jakości jego życia.

Podręcznik w głównej mierze jest poświęcony zagadnieniom klinicznym, lecz  Autor uwzględnił  również wybrane zagadnienia z zakresu nowoczesnego materiałoznawstwa i technik laboratoryjnych wykonawstwa uzupełnień protetycznych, przez co dzieło to nabiera cech uniwersalności, jako opracowanie obydwu działów protetyki wzajemnie się uzupełniających (klinika w odniesieniu do pacjentów i podporządkowane  jej techniczne wykonawstwo uzupełnień protetycznych). Na całość opracowania składają się następujące części problemowe:  Część pierwsza –  zawiera podstawowy zakres wiedzy teoretycznej, konieczny do ogólnego zrozumienia całości przedmiotu.  Część druga i trzecia – omawiają kompleks zagadnień współczesnej protetyki klinicznej w zakresie praktyki podstawowej, obejmującej metody rekonstrukcji protetycznej w różnych konfiguracjach braków zębowych, jak i specjalistycznej – w przypadkach diagnostycznie i terapeutycznie trudnych, wymagających postępowania kompleksowego w leczeniu m.in. takich  jednostek chorobowych , jak: stomatopatie protetyczne, periodontopatie, zaburzenia okluzji, starcie patologiczne i dysfunkcje układu stomatognatycznego. W części czwartej przedstawiono wybrane zagadnienia z zakresu techniki laboratoryjnej i nowych technologii oraz materiałoznawstwa protetycznego.

Każdą  z wymienionych części podręcznika poprzedza hasłowe streszczenie materiału zawartego w kolejnych rozdziałach, a na końcu każdego rozdziału zamieszczono wykaz polecanych lektur uzupełniających oraz zestaw pytań kontrolnych, ułatwiających sprawdzenie zapamiętanych treści. Zawarte w podręczniku rysunki i zdjęcia doskonale uzupełniają rozważania Autora i ułatwiają czytelnikowi zrozumienie omawianych zagadnień.

W całości jest to dzieło o szczególnej wartości, gdyż opiera się nie tylko na najnowszych danych literaturowych, lecz w szerokim zakresie uwzględnienia osobiste, kilkudziesięcioletnie doświadczenie zawodowe i wyniki badań naukowych Autora.

Jestem przekonany,  że podręcznik ten będzie bardzo pożyteczną lekturą dla studentów stomatologii, lekarzy zainteresowanych protetyką stomatologiczną oraz techników dentystycznych i stanie się kanonem wiedzy protetycznej z niewątpliwą korzyścią dla czytelników i  pacjentów. Należy wyrazić wielkie uznanie dla Autora  prof. dr hab. Stanisława Majewskiego i wydawnictwa  Elsevier Urban & Partner za podjęcie tej cennej inicjatywy wydawniczej.

 

Prof. zw. dr hab. med. Zdzisław Krysiński

Nowoczesny w układzie i treści podręcznik autorstwa prof. Stanisława Majewskiego – wydanej w dwu wersjach: klasycznego podręcznika akademickiego, a następnie w wersji elektronicznej (Wydawnictwo Elsevier Urban  & Partner,  2015) –  jest całościowym opracowaniem protetyki stomatologicznej jako przedmiotu  w kompleksowym ujęciu teorii i praktyki oraz kliniki i laboratorium, a więc  pozycją, której w polskim piśmiennictwie stomatologicznym bardzo brakowało. Autorowi udało się zrealizować zamysł zwartego przedstawienia przenikających się wzajemnie treści dwu działów współczesnej protetyki stomatologicznej: klinicznego, w odniesieniu do problematyki zdrowotnej leczonych pacjentów, i laboratoryjnego,  związanego z techniczno-materiałowymi aspektami wykonawstwa uzupełnień protetycznych wg najnowszych metod i technologii współczesnej techniki dentystycznej. Warto też podkreślić, że jest to pierwszy polski podręcznik w tej dziedzinie wydany również w wersji elektronicznej z internetowym dostępem do jego treści z dowolnego miejsca.

Taka koncepcja ujęcia treści podręcznika jest spełnieniem uświadomionej w środowisku stomatologów potrzeby integracji obu  wymienionych działów na każdym etapie przygotowania do  zawodu, czyli zarówno w szkoleniu przed-,  jak też podyplomowym. Dzięki temu studiujący ten przedmiot wyniosą nieoceniony pożytek całościowego pojmowania problemów związanych ze wszystkimi aspektami wykonywanego zawodu zarówno technika, jak i lekarza, a co najważniejsze – prawdziwą korzyść odniosą leczeni  pacjenci. W książce tej został bowiem  zawarty bogaty zasób wiadomości obejmujący pełen zakres programowy studiów przed-  i podyplomowych. I co ważne, także takich, których w wydawanych w Polsce publikacjach dotąd brakowało, a Autor opisuje je nie tylko na podstawie najnowszej literatury światowej w tym zakresie, lecz również dzieli się bogatym doświadczeniem własnym i wynikami badań krakowskiego ośrodka uniwersyteckiego. Wszystko to sprawia, że dzieło to ma prócz walorów dydaktycznych także nieocenioną wartość jako źródło wiedzy opartej na wynikach najnowszych  prac badawczych, w tym w dużym zakresie oryginalnych prac własnych  Autora i pracującego pod jego kierunkiem Zespołu.

W dążeniu do spełnienia powyższych założeń koncepcyjnych i zgodnie z wymogami metodycznymi dla opracowań dydaktycznych, w redagowaniu tego podręcznika został przyjęty jego podział na cztery następujące części problemowe:

• Część pierwsza – zawiera zakres wiedzy teoretycznej, konieczny do zrozumienia całości przedmiotu. 
• Część druga i trzecia – obejmuje kompleks zagadnień współczesnej protetyki klinicznej, zarówno w zakresie praktyki podstawowej, z opisem  metod rekonstrukcji protetycznej w różnych konfiguracjach braków zębowych, jak i specjalistycznej,  w przypadkach diagnostycznie i terapeutycznie trudnych – wymagających postępowania kompleksowego i leczenia m.in. takich  jednostek chorobowych, jak: stomatopatie protetyczne, periodontopatie, zaburzenia okluzji, starcie patologiczne i dysfunkcje układu stomatognatycznego.
• Część czwarta, w której są przedstawione wybrane zagadnienia z zakresu techniki laboratoryjnej i nowych technologii oraz materiałoznawstwa protetycznego – jest niezbędnym uzupełnieniem wiedzy wymaganej w nauczaniu przed- i podyplomowym obydwu grup zawodowych. tj. lekarzy stomatologów i techników dentystycznych.  

Każdą  z wymienionych części podręcznika poprzedza hasłowe streszczenie materiału zawartego w kolejnych rozdziałach, a na końcu każdego rozdziału jest zamieszczony wykaz polecanych lektur uzupełniających oraz zestaw pytań kontrolnych, ułatwiających sprawdzenie zapamiętanych treści. Korzystanie z zamieszczonych ilustracji ułatwia zrozumienie kwestii wymagających przestrzennej wyobraźni plastycznej, co jest charakterystyczne dla protetyki jako specjalności odtwórczej.

Autor, wyrażając swoją dezaprobatę  dla traktowania protetyki stomatologicznej jako nauki o protezach, zrezygnował  z tradycyjnego układu rozdziałów według opisu i sposobów wykonywania różnego rodzaju protez (jak  praktykuje to wielu autorów)  na rzecz występujących u pacjentów problemów zdrowotnych, dotyczących etiologii, diagnostyki i metod rekonstrukcji protetycznej oraz leczenia zaburzeń występujących w obrębie układu stomatognatycznego. Jest to zatem książka, której merytorycznym centrum jest zawsze pacjent z jego problemami zdrowotnymi, o profilu będącym sednem protetycznej działalności odtwórczej, rehabilitacyjnej i profilaktycznej.  Na tym właśnie polega nowoczesne pojmowanie przez Autora protetyki stomatologicznej  jako dziedziny wiedzy i praktyki medycznej, co znalazło odzwierciedlenie w treści tego podręcznika.  Różnego zaś rodzaju aparaty i konstrukcje protetyczne  są jednym ze środków do realizacji celów zdrowotnych – i takie też jest ich usytuowanie w tym podręczniku.

W tym też duchu Autor  szczególną uwagę poświęca zagadnieniom  wzajemnych relacji lekarza i pacjenta oraz roli czynników psychospołecznych w etiologii i leczeniu zaburzeń morfologiczno-czynnościowych całego układu stomatognatycznego. Jest to niejako na przekór szkodliwym tendencjom do traktowania protetyki jako odhumanizowanego przedmiotu, o profilu bardziej technicznym niż medycznym.         

Kolejnym elementem wyróżniającym to opracowanie jest dążenie do podawania informacji w miarę możliwości jednoznacznych, powszechnie uznanych i  popartych także własnymi badaniami naukowymi  oraz kilkudziesięcioletnią praktyką Autora tego podręcznika, który słusznie uważa, że w nauczaniu przedmiotu jest konieczna wiedza wiarygodnie jednoznaczna i praktyka oparta na pozytywnych wynikach klinicznych obserwacji długoczasowych.

W wyborze tematyki Autor kierował się nie tylko własnym wyczuciem i doświadczeniem dydaktycznym, lecz również aktualnym zakresem uniwersyteckich programów nauczania przed-  i podyplomowego w tym przedmiocie, oraz tendencjami rozwojowymi współczesnej protetyki stomatologicznej. I tak np., oprócz wielu metod diagnostycznych, zabiegowych i rehabilitacyjnych oraz nowego spojrzenia na etiopatogenezę niektórych jednostek chorobowych i opisu nowych technologii laboratoryjnych, w specjalnym rozdziale Autor zwraca uwagę na konieczność uwzględniania  możliwości, jakie stwarza metoda śródkostnej implantacji wszczepów filarowych. Jest to słuszne, gdyż  ta właśnie dziedzina wyznacza kierunki  rozwoju protetyki przyszłości, która w swoim głównym nurcie najprawdopodobniej stanie się implantoprotetyką.

Jestem przekonany,  że podręcznik ten będzie pożyteczną lekturą dla studentów i lekarzy zainteresowanych tą dziedziną współczesnej medycyny, jaką jest protetyka stomatologiczna, i pośrednio przyczyni się do kompetentnej pomocy pacjentom wymagającym rekonstrukcji uzębienia i leczenia zaburzeń, tak miejscowych w obrębie układu stomatognatycznego,  jak też powikłań ogólnoustrojowych. Jest to książka  godna polecenia, gdyż  – w mojej ocenie  – spełnia najwyższe standardy dydaktyczne i jest zarazem oryginalnym dziełem autorskim,  jakiego brak w polskim piśmiennictwie z tego zakresu.