Medycyna i pasje

W pracy przedstawiono przypadek przerostu dziąseł, który pojawił się u pacjenta od 11 lat przyjmującego cyklosporynę A oraz amlodypinę w związku z przeszczepieniem nerki.

42-letni mężczyzna zgłosił się do Zakładu Periodontologii z główną dolegliwością, jaką były obrzęknięte dziąsła, zwłaszcza w szczęce po lewej stronie, utrzymujące się od roku. Dodatkowo skarżył się na występujące od 6 miesięcy krwawienie podczas szczotkowania. Stwierdzono postępujący od roku uogólniony przerost dziąseł, szczególnie nasilony w drugim kwadrancie (zwłaszcza w okolicy od 24 do 27). Powiększenie dziąseł było niebolesne; pacjent zgłaszał również zaleganie pokarmu związane z przerostem oraz trudności ze zwieraniem zębów po lewej stronie. Jedenaście lat temu pacjent przeszedł zabieg przeszczepienia nerki. Od tego czasu przyjmował cyklosporynę A (początkowo Sandimmun 100 mg 2 razy dziennie, obecnie Panimum 100 mg 1 raz dziennie), kwas mykofenolowy (Myfortic 360 mg 4 razy dziennie), amlodypinę (początkowo Amlopres AT 10 mg, obecnie Amlong 5 mg) oraz prednizolon (Wysolone 10 mg), aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu i nadciśnieniu. W badaniu ciśnienie krwi oraz funkcje nerki były prawidłowe. Wewnątrzustnie stwierdzono stan zapalny oraz przerost dziąseł, zarówno w szczęce, jak i żuchwie, o największym nasileniu w drugim kwadrancie. Higiena jamy ustnej była zła, obecny był kamień nad- i poddziąsłowy. Występowało krwawienie przy delikatnym sondowaniu. Dziąsła były rozpulchnione, zaczerwienione i pokrywały znaczną część koron klinicznych. Zmierzono głębokości sondowania w 6 punktach dla każdego zęba oraz pionowe i poziome składowe przerostu dziąsła według wskaźnika Millera i Damma. Głębokości kieszonek wynosiły pomiędzy 4 a 9 mm. Obecna była również widoczna na pantomogramie pozioma destrukcja kości.

Przed rozpoczęciem leczenia periodontologicznego skonsultowano się z lekarzem prowadzącym, który nie zezwolił na jakiekolwiek zmiany w prowadzonej farmakoterapii. W pierwszej fazie leczenia usunięto kamień nad- i poddziąsłowy, przeprowadzono instruktaż higieny jamy ustnej oraz zalecono stosowanie 0,2% płukanki z chlorheksydyną. Co 15 dni pacjent zgłaszał się na wizyty kontrolne w celu oceny higieny jamy ustnej. Po 2 miesiącach zaplanowano zabieg gingiwektomii z cięcia paramarginalnego zewnętrznego. Dwa dni przed zabiegiem pacjentowi zalecono terapię azytromycyną w dawce 500 mg 1 raz dziennie przez 5 dni.

Podczas zabiegu chirurgicznego, do zaznaczenia punktów krwawych, wykorzystano pęsetę Crane-Kaplana. Cięcie zewnętrzne pod kątem 45° do powierzchni zęba wykonano za pomocą noża Kirklanda, a w przestrzeni międzyzębowej użyto noża Orbana. Usunięto przerośniętą tkankę, ziarninę oraz pozostałości kamienia. Obszar zabiegu pokryto opatrunkiem chirurgicznym (Coe-Pak GC America Inc.). Wydano również zalecenia odnośnie utrzymywania higieny jamy ustnej, m. in. szczotkowanie zębów 2 razy dziennie, płukanie 0,2% roztworem chlorheksydyny, stosowanie nici dentystycznych i szczoteczek międzyzębowych (z pominięciem miejsc objętych zabiegiem, aż do całkowitego ich wygojenia). Po 7 dniach usunięto opatrunek chirurgiczny. Po miesiącu stwierdzono całkowite wygojenie pola zabiegu, a dziąsło prezentowało prawidłową architekturę. W badaniu histopatologicznym wyciętej tkanki zaobserwowano hiperplastyczny nabłonek wielowarstwowy płaski o typie parakeratozy oraz leżącą poniżej tkankę łączną nacieczoną przez komórki charakterystyczne dla przewlekłego stanu zapalnego, głównie limfocyty. Stwierdzono również zwiększone unaczynienie. Taki obraz jest często spotykany w przerostach wywołanych cyklosporyną.

W dalszej części artykułu autorzy opisują leki najczęściej powodujące przerost dziąseł: blokery kanału wapniowego (amlodypina) oraz cyklosporynę. Prezentują mechanizmy odpowiedzialne za to zjawisko oraz metody leczenia. Wskazują, że zasadniczo leczenie polega na zaprzestaniu stosowania danego leku lub wymianie na inny, o zbliżonym działaniu, jednak nie powodujący przerostu, gdyż nawet po zabiegu chirurgicznym, przy dalszym przyjmowaniu tych samych leków, często dochodzi do nawrotu. Podkreślają jednak, że jeśli eliminacja leku nie jest możliwa, należy zwrócić szczególną uwagę na częste wizyty kontrolne, podczas których sprawdzane i korygowane są nawyki higieniczne oraz przeprowadzane jest profesjonalne oczyszczanie zębów.