Izrael to niewielkie państwo położone na Bliskim Wschodzie. Niewielkie, ale skupiające wiele religii, kilka narodowości, bardzo złożonych kulturowo i społecznie. Od dziesiątek lat jest pogrążone w niekończącym się konflikcie izraelsko-palestyńskim. I wydaje się, niestety, że sytuacja ta jest nie do rozwiązania.
Marcin Gutowski zabiera czytelnika w podróż, która ma przybliżyć Europejczykowi skalę problemu, z jakim mieszkańcy Bliskiego Wschodu stykają się na co dzień. Wsłuchując się w głos każdego napotkanego człowieka, kreśli obraz miejsca, które śmiało można nazwać współczesną Wieżą Babel. Opowieści niejednokrotnie zaskakują, wprawiają w osłupienie, ale i pokazują nowe spojrzenie na człowieka jako ofiarę konfliktów religijnych i politycznych potyczek. Jednak wyłania się z nich też obraz młodego, nowoczesnego Żyda, który nie niesie już na sobie ciężaru pokoleń, nie czeka na pomoc z zewnątrz, nie żyje przeszłością. Nowoczesny Żyd mieszka w Tel Awiwie, który „pulsuje ziemską energią i nie zatrzymuje się na chwilę”. W samej Jerozolimie między mieszkańcami trwają nieustanne starcia pomiędzy ultraortodoksyjnymi a świeckimi Żydami. A wreszcie Palestyna, gdzie z każdą opowieścią wzrasta przerażenie w czytelniku: aresztowania kilkuletnich dzieci, mur, którego bez zezwolenia nie wolno przekroczyć, ziemia podzielona na sektory, uchodźcy i osadnicy. Grota Patriarchów – Makpela, czyli sanktuarium podzielone na pół, gdzie jedną część zajmuje synagoga, a drugą meczet to kolejny dowód na różnorodność.
Święta Ziemia. Opowieści z Izraela i Palestyny doskonale oddają atmosferę panującą w każdym najmniejszym zakątku tej części świata. Z ponad stu rozmów wyłania się przede wszystkim perspektywa silnej potrzeby poczucia bezpieczeństwa i posiadania swojego miejsca na ziemi. Potrzeby poszanowania dla przekonań i dla wiary we własnego Boga. Zmęczenie panujące wśród jednych, miesza się z fanatyczną wizją drugich. Nowoczesność stoi ramię w ramię z konserwatyzmem i tradycją, a fanatyzm religijny oraz terroryzm stoją obok tolerancji i swobody.
Te krótkie historie dają bardzo pełne, niezwykle skomplikowane odzwierciedlenie miejsca, które jako symbol świętości jest jednym z bardziej skonfliktowanych obszarów na Ziemi. Marcin Gutowski jest niemym obserwatorem, wstrzymującym się od oceny i pozostającym w cieniu. To czytelnik ma analizować i wyciągać wnioski. Tu najważniejszy jest rozmówca. Gutowski jest reporterem idealnym, bardzo skupionym na człowieku i doskonale oddającym poziom emocji, które towarzyszą spotkaniom. To wszystko czyni z książki rzetelny obraz kraju, jego mieszkańców i sytuacji kulturowo-politycznej, która od 1948 roku trawi ten skrawek ziemi od środka.
Natalia Nowak-Lewandowska
