„Medycyna” Gustava Klimta

„Medycyna” Gustava Klimta
Austriacki malarz i grafik – Gustav Klimt (1862-1918) – zaznaczył się w historii sztuki jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu, secesji i modernizmu.
Jego dzieła, z których najbardziej znane to „Pocałunek” czy „Judyta z głową Holofernesa” są wyrazem twórczej swobody, artystycznej niezależności, oryginalności. Nie sposób charakterystycznego stylu Klimta pomylić z żadnym innym, choć na pewno nie do każdego on przemawia. Dużo w nim bowiem erotyzmu, zmysłowości, i oczywiście – symbolizmu.

Obraz „Medycyna” powstał na zamówienie władz Uniwersytetu Wiedeńskiego. Miał widnieć na plafonie w uczelnianej auli jako jedna z części symbolizujących cztery wydziały. Klimtowi powierzono namalowanie „Filozofii”, „Medycyny” oraz „Prawa”, natomiast  „Teologię” i piątą część wieńczącą całość zamówiono u Franza Mascha.

Dzieło zostało zaprezentowane w 1901 roku na 10. wystawie Secesjonistów, ale podobnie jak poprzednie („Filozofia”), a także kolejne („Prawo”) nie spotkało się z uznaniem. Wręcz przeciwnie. Ostra krytyka ze strony lekarzy, władz uniwersyteckich i znawców sztuki oraz zarzuty o pornografię spowodowały, że ostatecznie nie wyrażono zgody na umieszczenie obrazów na uczelni. Poza tym elementy kompozycji przygotowane przez Mascha nie pasowały stylem do całości.

W 1911 r. „Medycynę” i „Prawo” odkupił przyjaciel artysty, Koloman Moser, a po jego śmierci dzieła trafiły do Galerii Austriackiej. W 1943 r. „Medycynę” umieszczono w zamku Immendorf, gdzie dwa lata później, niestety, spłonęła w pożarze wznieconym przez SS. Tak oto straciliśmy jeden ze skarbów malarstwa Gustava Klimta. Zachowały się jedynie czarno-białe zdjęcia o słabej jakości, szkice, studium kompozycji i barwna reprodukcja fragmentu dzieła „Higieja”.

Obraz o kompozycji otwartej przedstawiał po prawej stronie kolumnę nagich ciał („rzeka życia”), wśród których widniał szkielet symbolizujący śmierć, po lewej – nagą kobietę z noworodkiem u stóp, symbolizującą życie. Na dole zaś umieszczona była postać mitologicznej Higiei – greckiej bogini zdrowia z wężem Eskulapa na ramionach i kielichem wody zapomnienia z rzeki Lete w wyciągniętej dłoni. Jej szata namalowana została w kolorystyce czerwieni i złota. Postaci ujęte fragmentarycznie umieszczono w układzie pionowym. Klimt posłużył się typową dla secesji  falistą linią i ornamentyką. Podejmując w dziele temat ludzkiej egzystencji, wpisał się filozofię A. Schopenhauera i psychoanalityczną teorię S. Freuda.

Reprodukcja „Higieja” (często występująca pod tytułem „Medycyna”) do dziś cieszy się dużą popularnością, jest rozpoznawalna, charakterystyczna. Często wykorzystywana jest jako motyw zdobniczy. Spotkać ją można na filiżankach do espresso, porcelanowych naszyjnikach marki Goebel, plakatach.  Tak oto trwa dzieło G. Klimta, które fizycznie już nie istnieje…

Agnieszka Grabowska