Przykład praktyczny:
Podczas zabiegu operacyjnego doszło do uszkodzenia jednego z narządów, który pozostawał w polu operacyjnym. Chirurdzy usunęli zagrożenie, tym samym zapobiegając komplikacjom i powikłaniom pooperacyjnym. W dokumentacji medycznej pacjenta fakt ten został udokumentowany. Czy lekarze, którzy wykonywali operację, mogą mieć problemy z tytułu odszkodowania ze strony pacjenta?
Odpowiedz:
Teoretycznie tak. Praktycznie rzadko dochodzi do sytuacji, w której nawet w wyniku błędu operacyjnego lekarza, niemającego konsekwencji w jego dalszym funkcjonowaniu pacjent skarży lekarza i domaga się od niego odszkodowania. Warto w tym miejscu wskazać, czym jest błąd w sztuce lekarskiej. Pojęcie „błędu w sztuce lekarskiej” odnosi się nie tylko do błędu terapeutycznego (w leczeniu, w tym błędu operacyjnego), ale również do błędu diagnostycznego (w rozpoznaniu). Jeśli zabieg operacyjny poprzedzają badania specjalistyczne, to błąd diagnostyczny może się odnosić do etapu tych badań, a jego konsekwencją może być błędna diagnoza schorzenia, która prowadzi do nieprawidłowej decyzji o zabiegu operacyjnym lub o jego zakresie. Lekarz może odpowiadać karnie za przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu pacjenta w związku z zabiegiem leczniczym tylko w razie zawinionego błędu sztuki lekarskiej. Ustalenie błędu w sztuce lekarskiej zależy od odpowiedzi na pytanie, czy postępowanie lekarza w konkretnej sytuacji i z uwzględnieniem całokształtu okoliczności istniejących w chwili zabiegu, a zwłaszcza tych danych, którymi wówczas dysponował albo mógł dysponować, zgodne było z wymaganiami aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej praktyki lekarskiej.
Błąd lekarski zawsze wymaga jego dowiedzenia przez pacjenta. Bardzo często się zdarza, że do powikłań pooperacyjnych dochodzi w sposób niezawiniony przez lekarza. Jeżeli np. do perforacji jelita grubego doszło na skutek błędu w sztuce lekarskiej, można domagać się odszkodowania za ten błąd. Warto jednak mieć na uwadze, że postępowanie przeciwko lekarzowi musi być udowodnione poprzez wskazanie winy lekarza.Przez błąd lekarski rozumie się naruszenie obowiązujących lekarza reguł postępowania, oceniane w kontekście nauki i praktyki medycznej. Dlatego stwierdzenie błędu lekarskiego wyczerpuje zasadniczo tylko obiektywny element winy (z tym zastrzeżeniem, że są takie kategorie błędu lekarskiego, które będą wystarczające dla stwierdzenia winy także w ujęciu subiektywnym). Odpowiedzialność prawną lekarz poniesie zatem w przypadku „błędu w sztuce”, czyli przeprowadzenia zabiegu niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, jeżeli był to błąd zawiniony, czyli polegający na zachowaniu odbiegającym od ustalonego wzorca. Zbadanie okoliczności kolonoskopii, przy której doszło do perforacji, należy do biegłych z zakresu medycyny.
Błąd lekarski zawsze wymaga jego dowiedzenia przez pacjenta. Bardzo często się zdarza, że do powikłań pooperacyjnych dochodzi w sposób niezawiniony przez lekarza. Jeżeli np. do perforacji jelita grubego doszło na skutek błędu w sztuce lekarskiej, można domagać się odszkodowania za ten błąd. Warto jednak mieć na uwadze, że postępowanie przeciwko lekarzowi musi być udowodnione poprzez wskazanie winy lekarza.Przez błąd lekarski rozumie się naruszenie obowiązujących lekarza reguł postępowania, oceniane w kontekście nauki i praktyki medycznej. Dlatego stwierdzenie błędu lekarskiego wyczerpuje zasadniczo tylko obiektywny element winy (z tym zastrzeżeniem, że są takie kategorie błędu lekarskiego, które będą wystarczające dla stwierdzenia winy także w ujęciu subiektywnym). Odpowiedzialność prawną lekarz poniesie zatem w przypadku „błędu w sztuce”, czyli przeprowadzenia zabiegu niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, jeżeli był to błąd zawiniony, czyli polegający na zachowaniu odbiegającym od ustalonego wzorca. Zbadanie okoliczności kolonoskopii, przy której doszło do perforacji, należy do biegłych z zakresu medycyny.
Lekarze, pielęgniarki, położne ponoszą odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone pacjentowi podczas dyżuru, a w razie śmierci pacjenta osoby bliskie zmarłego mają prawo do zadośćuczynienia materialnego, wynikającego z przepisów prawa cywilnego, osobom bliskim na zasadzie winy. Odpowiedzialność ta może być deliktowa (art. 415 Kodeks cywilny) bądź kontraktowa (art. 471 kc). Szkoda na osobie pacjenta może być różna (zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, cierpienie fizyczne i krzywda moralna).
Lekarze, pielęgniarki, położne mają obowiązek ubezpieczyć się od odpowiedzialności Cywilnej. Z tego tytułu na ubezpieczyciela spada obowiązek wypłaty odszkodowania osobie poszkodowanej bądź osobie bliskiej poszkodowanego w razie jego śmierci, jednakże tylko do pewnych kwot ustalonych przez ustawodawcę.
Odszkodowanie w razie zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta w kwocie do 100 000 zł, a w razie śmierci pacjenta na rzecz spadkobierców w kwocie do 300 000 zł przyznaje określona wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, a wypłaca ubezpieczyciel. W przypadku stwierdzenia współistnienia występowania uszczerbku długotrwałego i trwałego, ubezpieczyciel jest zobowiązany ocenić stopień pogorszenia zdrowia.
Odszkodowanie w razie zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta w kwocie do 100 000 zł, a w razie śmierci pacjenta na rzecz spadkobierców w kwocie do 300 000 zł przyznaje określona wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, a wypłaca ubezpieczyciel. W przypadku stwierdzenia współistnienia występowania uszczerbku długotrwałego i trwałego, ubezpieczyciel jest zobowiązany ocenić stopień pogorszenia zdrowia.
Po zakwalifikowaniu uszczerbku na zdrowiu, ubezpieczyciel jest zobowiązany dokonać oceny jego wysokości, z tym że w przypadku, gdy: 1) długotrwały uszczerbek na zdrowiu wynosi do 80%, 2) trwały uszczerbek na zdrowiu wynosi do 80% – kwotę świadczenia ustala się jako iloczyn procentu uszczerbku na zdrowiu i maksymalnej kwoty świadczenia ustalonej dla danej grupy, 3) uszczerbek na zdrowiu wynosi więcej niż 80%, to kwotę świadczenia ustala się w wysokości kwoty maksymalnej dla danej grupy.
Podstawa prawna:
Ustawa: Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10 lutego 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu oraz warunków ustalania wysokości świadczenia w przypadku zdarzenia medycznego (Dz.U. z 2012 r., poz. 207).
Przemysław Gogojewicz
Kancelaria Usług Prawnych Gogojewicz & Współpracownicy
Radcy Prawni i Doradcy Podatkowi
